Bài 5: Làm thế nào để bóc tách không bị thiếu khối lượng

Bạn nên tính dự toán trên bản vẽ in, và chuẩn bị một số bút chì, bút chì màu, bút dạ quang.
Nhiều người thích bóc trực tiếp trên bản vẽ CAD, và coi như vậy mới là chuyên nghiệp. Nhưng thực tế thì ngược lại. Cách bóc trực tiếp trên bản vẽ chỉ phù hợp với những công trình không lớn lắm, bản vẽ đơn giản, người bóc có thể nhớ được hầu hết các chi tiết. Còn với những bản vẽ lớn, phức tạp thì bắt buộc phải tính trên bản vẽ giấy, nếu không sẽ sai sót nhiều.
Các bạn nên bóc tách, ghi ra giấy trước, sau đó mới nhập vào máy. Thực ra, với những bộ bản vẽ lớn, phải lật đi lật lại nhiều thì bắt buộc phải ghi ra giấy chứ không thể gõ trực tiếp vào máy được.
Bạn có thể sử dụng mẫu sau để bóc tách:

STT	TÊN CÔNG VIỆC/DIỄN GIẢI	ĐV	SL	DÀI	RỘNG	CAO	K.LG

Bạn hãy in hoặc photo, đóng thành tập (có thể sử dụng giấy nháp cho tiết kiệm)
Thực ra tôi thường sử dụng giấy nháp, không cần kẻ bảng vì tôi đã quen. Nhưng tôi vẫn giữ thói quen bóc ra giấy trước vì khi bóc ra giấy, phát hiện ra sai sót gì mình có thể quay lại sửa ngay (gạch xóa sửa trên giấy giúp ta nhớ được ta đã sai và sửa chữa thế nào chứ sửa trên máy thì chỉ còn số cuối cùng thôi). Vả lại, khi bóc ra giấy rồi nhập vào máy gần như sẽ thành bước kiểm tra lại khối lượng đã bóc nên số liệu đảm bảo hơn.
Bạn bóc tách, ghi ra giấy, bóc xong cấu kiện nào thì đánh dấu lại (bằng bút chì hay bút dạ quang) để tránh nhầm lẫn (tính thiếu hay tính trùng)
Chỉ cần ghi kích thước hoặc công thức tính, khi nhập vào máy máy sẽ tính khối lượng và cộng tổng

Bạn để ý, bản vẽ A2 không rõ chi tiết, tôi phải in thêm một số mặt bằng khổ A1. Khối lượng bóc tách được ghi ra giấy nháp nhưng chỉ ghi kích thước, sau này nhập vào máy thì máy tự nhân. Cái này tôi đã quen nên không cần kẻ bảng như trên mà làm trên giấy nháp trắng.
Mỗi khi tính xong một mảng tường, tôi dùng bút dạ quang đánh dấu. Như vậy sẽ tránh được sai sót hoặc tính trùng lắp.

Bài 4: Làm sao để bóc tách không bị sót công việc

Khi mới đi làm, tôi cũng được các bậc đàn anh đàn chị đi trước truyền cho nhiều kinh nghiệm, ví dụ:
- Bóc khối lượng từ dưới lên (từ móng đến mái).
- Bóc theo danh mục cuốn định mức đơn giá.
Nhưng theo tôi, cách làm đúng nhất và tránh được sai sót nhất là: Bóc tách theo trình tự thi công, tức là làm cái gì tính cái đó.
Với các công trình sửa chữa thì cách này gần như là cách duy nhất hiệu quả, nếu không bạn sẽ rối tung lên và không biết bắt đầu từ đâu và kết thúc thế nào.
Như vậy, khi được giao tính dự toán một công trình, bạn cứ bình tĩnh:
- Đọc toàn bộ bản vẽ để nắm tổng thể công trình.
- Tìm hiểu những sai sót, những chi tiết bị thiếu trong bản vẽ để mình tính cho đúng.
- Tìm hiểu về trình tự thi công, biện pháp, tổ chức và kỹ thuật thi công.
- Lập danh sách công việc.
- Cuối cùng mới là bóc tách chi tiết.
Kinh nghiệm của tôi là cứ bình tĩnh làm từng bước như trên, ghi chép bóc tách ra giấy trước rồi mới nhập vào máy thì lúc đầu sẽ hơi chậm nhưng tổng thời gian sẽ nhanh hơn và tránh được sai sót hơn so với việc cứ bóc và nhập ngay vào máy.

Bài 3: Tại sao phải rắc rối như vậy, tại sao không làm theo kiểu lum-sum cho nhanh

Đúng là làm dự toán và quản lý theo kiểu nước ngoài rất nhanh, chỉ khối lượng x đơn giá là xong. Tôi tin rằng chúng ta cũng đang nỗ lực học theo nước ngoài để hoàn thiện phương pháp tính toán. Cứ vài năm nhà nước lại ra một văn bản cải tiến về quản lý chi phí xây dựng cho sát với thực tế xã hội. Hiện tại, đang áp dụng nghị định 112/2009/NĐ-CP và thông tư 04/2010/TT-BXD.
Nhưng có lẽ do đặc thù của chúng ta là nền kinh tế thị trường nhưng lại theo "định hướng xã hội chủ nghĩa", mọi người đã quen với kiểu quản lý cũ, và quan trọng nhất là kiểu quản lý cũ này "có lợi" nhiều hơn cho những người tham gia (A, B, lại quả ...) nên sau rất nhiều lần sửa đổi vẫn chỉ sửa chút ít về hình thức, còn bản chất thì không thay đổi bao nhiêu.
Thực ra năm 2007 nghị định 99 và thông tư 05 đã có quy định về việc nhà nước không quản lý định mức và đơn giá nữa (định mức đơn giá giờ chỉ là công bố chức không phải ban hành như trước nữa), CĐT là người quyết định và chịu trách nhiệm, kỹ sư định giá sẽ là người tư vấn giúp CĐT về định mức và đơn giá ... Nhưng trong thực tế thì cách quản lý "nguyễn y vân", đơn giản là vì những người thực hiện thà cứ làm đúng theo định mức đơn giá như cũ, nếu có gì sai sót thì đó là do định mức đơn giá sai, chứ nếu tự mình quyết định nếu xảy ra cái gì thì mình lại phải chịu trách nhiệm.
Tóm lại, nếu bạn làm dự toán "có yếu tố nhà nước" thì bắt buộc phải tuân thủ, dù thấy nó lằng nhằng và rắc rối.
Một vài thay đổi về định mức, đơn giá sau năm 2007:
2005: Ban hành định mức 24 (phần xây dựng), định mức 33 (phần lắp đặt)
2007: Bãi bỏ định mức 24, định mức 33. Công bố định mức 1776 (phần xây dựng), 1777 (phần lắp đặt) nhưng nội dung y chang ĐM 24 và ĐM 33 (tức là chỉ thay hình thức ban hành bằng công bố mà thôi)
Ở thành phố HCM, năm 2008 công bố đơn giá 1297, 1298, 1299 thay thế cho bộ đơn giá xây dựng (103), lắp đặt (104) và khảo sát đã ban hành năm 2006 nhưng do nội dung không có gì thay đổi nên vẫn sử dụng lại các cuốn đơn giá cũ.
Ở các tỉnh khác tương tự. Một số tỉnh "siêng" tính lại và công bố đơn giá mới, các tỉnh khác làm giống Tp. HCM, bình mới rượu cũ cho nhanh.
Tóm lại, về đơn giá định mức và cách quản lý của nhà nước, các bạn chỉ cần nhớ 2 điểm:
1. Cách quản lý của chúng ta hiện nay vẫn theo nguyên tắc của thời bao cấp (kinh tế kế hoạch)
2. Về nguyên tắc sau NĐ 99 và TT 05 năm 2007 thì nhà nước đã không quản lý nữa. Nhưng mọi người vẫn làm theo đúng kiểu cũ cho an toàn, dễ giải trình.

Bài 2: Dự toán nhà nước

Rất nhiều học viên hỏi: Thày nói thấy rất đơn giản, nhưng dự toán ở công ty em làm thấy rắc rối và phức tạp hơn nhiều?

Đúng là như vậy. Nhưng việc phức tạp nên tách thành 2 nguyên nhân

1. Phức tạp do công trình lớn, quá nhiều công việc nên tính toán khó khăn. VD: Một tòa nhà văn phòng hay chung cư có tới cả ngàn đầu công việc. Có những công việc phải tính toán từ vài trăm cấu kiện (VD: BT dầm mỗi tầng mấy chục loại nhân với 20 tầng).

2. Phức tạp thứ 2 do cách làm dự toán theo quy định nhà nước hiện nay khá rắc rối. Những công trình có yếu tố nhà nước đều phải tuân thủ quy định này. Sau khi tính được khối lượng, bạn sẽ phải:

2.1. Áp giá theo bộ đơn giá của Sở XD (tỉnh, thành phố) công bố. Công trình nằm trên địa bàn tỉnh nào thì áp bộ đơn giá tỉnh đó.

2.2. Phân tích vật tư: Áp định mức dự toán do Bộ Xây dựng công bố để tính xem mỗi công việc sử dụng hết bao nhiêu vật tư.

3.3. Tổng hợp vật tư: Cộng tổng vật tư sử dụng cho toàn bộ công trình rồi áp giá thực tế để tính tổng giá trị vật tư thực tế.

3.4. Tổng hợp dự toán: Nhân giá trị nhân công và máy theo đơn giá với hệ số điều chỉnh theo mức lương mới nhất. Sau đó tính thêm một số chi phí theo quy định như: chi phí chung, thu nhập chịu thuế tính trước, thuế GTGT, lán trại ... để được tổng chi phí xây dựng.

3.5. Tổng dự toán: Tính thêm các chi phí thiết bị (nếu có) và chi phí tư vấn - quản lý dự án. Thường thì chỉ Chủ đầu tư và dự toán thiết kế mới phải làm bước này. Nhà thầu thì chỉ quan tâm tới tổng hợp dự toán (ở bước 3.4)

Bài 1: Dự toán là gì?

Dự toán, đơn giản chỉ là các bảng tính chi phí cần thiết để xây dựng công trình hoặc hạng mục công trình.

Thông dụng nhất là cách bóc tách khối lượng cho từng công việc một.

VD: Một chủ đầu tư muốn tính dự toán một sân bê tông. Họ sẽ đưa cho bạn bản vẽ (hoặc các mô tả cần thiết). Trong ví dụ này, sân dài 500m, rộng 300m, gồm các lớp: Đệm cát đầm chặt dày 600, BT lót đá 4x6 M100 dày 100, BT nền đá 1x2 M200 cắt joint 6x6m. Bảng dự toán như sau:

STT	MÃ HIỆU	TÊN CÔNG VIỆC	ĐƠN VỊ	KHỐI LƯỢNG	ĐƠN GIÁ	THÀNH TIỀN
1	AB.1234	Đắp cát đầm chặt 300x500x0.6	M3	9.000	150.000	1.350.000.000
2	AB.1234	BT lót đá 4x6 M100 300x500x0.1	M3	1.500	600.000	900.000.000
3	AB.1234	BT nền đá 1x2 M200 300x500x0.2	M3	3.000	1.200.000	3.600.000.000
4	AB.1234	Cắt joint 6m x 6m 300x83+500x49	M	49.400	12.000	592.800.000
TỔNG CỘNG						6.442.800.000

Như vậy, bạn sẽ tính khối lượng cho từng công việc một, áp giá tương ứng và cộng tổng lại là xong. Trường hợp các bạn làm dự toán những công trình lớn hơn, phức tạp hơn (tòa nhà chung cư, cây cầu, nhà máy …) cũng tương tự, tất nhiên là số lượng công việc và cách tính toán sẽ nhiều và rắc rối hơn.

Lưu ý: Thường càng bóc tách thành nhiều công tác thì dự toán càng chính xác. Nhưng ta cũng có thể cân nhắc để gộp những công việc liên quan cho thuận tiện tính toán và kiểm soát hơn.

  

          Nhà dân là trường hợp đặt biệt vì dự toán bóc tách chi tiết là quá phức tạp với cả chủ nhà và nhà thầu nên thường tính theo m2 xây dựng, dù rằng cách đó không được chính xác và dễ nảy sinh những tranh cãi khi thực hiện.

Lớp học dự toán online miễn phí

Tôi quyết định mở blog này để đăng những bài học dự toán online vì thấy đăng ở dutoan.com rối quá. Vả lại ở dutoan.com không có chức năng comment nên nhiều bạn muốn hỏi không biết hỏi sao.
Các bài học tôi để ở dạng hỏi đáp, mỗi bài là một vấn đề, thật ngắn gọn súc tích. Các bạn cần hỏi thêm gì vui lòng comment ở dưới, tôi sẽ trả lời hoặc bổ sung vào bài viết nhé.

Hiện cuốn này đã được xuất bản dạng PDF. Các bạn có thể down tại http://bit.ly/312A0sU
Các bài viết khác, các video bài giảng về dự toán, thương hiệu, khởi nghiệp xây dựng coi trên www.thangdutoan.vn